مقدمه
احتمالا اولین تونل ها درعصر حجر برای توسعه خانه ها با انجام حفریات توسط ساکنان شروع شد. این امر نشانگر این است که آنها در تلاش هایشان جهت ایجاد حفریات به دنبال راهی برای بهبود شرایط زندگی خود بوده اند. پیش از تمدن روم باستان، در مصر، یونان، هند و خاورمیانه تکنیک های تونل سازی دستی مورد استفاده قرار میگرفت که در اغلب آنها از فرآیندهای مرتبط با آتش برای حفر تونل های نظامی، انتقال آب و مقبره ها کمک گرفته می شد. در ایران نیز از چند هزار سال پیش به منظور استفاده از آبهای زیرزمینی، تونل های موسوم به قنات حفر شده است که طول بعضی از آنها به 70 کیلومتر و بیشتر می رسد.
ویژگی های فضاهای زیر زمینی و نمونه های بارز آن:
-
تفوق محیط ساختاری به معنای وجود یک حصار و ساختار طبیعی فراگیر
-
عایق سازی با سنگ های فراگیر که دارای ویژگی های عالی عایق ها می باشند.
-
محدودیت کمتر در احداث سازه های بزرگ به دلیل نیاز کمتر به استفاده از وسایل نگهداری عمده در مقایسه با احداث همان سازه بر روی سطح زمین
-
کمتر بودن تاثیرات منفی زیست محیطی
-
کوتاه تر شدن مسیرها و افزایش راندمان ترافیکی
-
بهبود مشخصات هندسی مسیر
-
جلوگیری از خطرات ریزش کوه و بهمن
-
ایمنی بیشتر در برابر زلزله
مخاطبان دوره ایمنی در تونل
-
سرپرستان کارگاه های عمرانی و عملیاتی
-
مسئولین ایمنی کارگاه های ساخت تونل
-
کارشناسان و مدیران ایمنی و HSE
-
دانشجویان رشته های بهداشت، ایمنی و محیط زیست
سرفصل دوره ایمنی در تونل ها
1- تعاریف
شخصی است که توسط دارنده پروانه عملیات به این سمت منصوب می شود و مسئولیت کلیه عملیات تونل را به عهده دارد.
طبق ماده 66 آیین نامه اجرایی قانون معادن مسئول فنی عملیات کسی است که اداره کلیه امور فنی تونل را برعهده دارد.
مسئول ایمنی تونل نظارت بر ایمنی تونل را به عهده داشته توسط مدیر HSE به این سمت منصوب می شود.
حفاری زیرزمینی افقی یا تقریبا افقی است.
تونل هایی که تا حدود 18 درجه شیب داشته باشند.
سوراخی که در سنگ برای قرار دادن ماده منفجره حفر می شود.
قرار دادن مواد منفجره در داخل چال است.
به هر قطعه ماده منفجره جامد معمولا انواع دینامیت گفته می شود.
به عملیات خرج گذاری و انفجار مواد منفجره برای تخریب سنگ آتشباری گفته می شود.
شخصی که مسئولیت عملیات آتشباری را بر عهده دارد.
موادی که قابلیت انفجار داشته و در تونل برای حفاری و استحصال سنگ مورد استفاده قرار می گیرد.
گازی که در کانسارهای ذغال سنگ همراه با سایر هیدروکربورها وجود دارد و عمدتا از متان تشکیل شده است. این گاز چنانچه به نسبت معینی با هوا مخلوط شود قابلیت انفجار پیدا می کند.
کلیه تجهیزات، دستگاه ها و ماشین آلات معدنی که در این آیین نامه از آنها نام برده شده مانند شاول یا بیل مکانیکی، لودر، بولدوزر، پرفراتور، گریدر، واگن، لوکوموتیو، دستگاه گمانه زنی، دستگاه سیم برش، بالابر چاه، وینچ و غیره و کلیه قسمت ها و قطعات آنها مطابق تعاریفی است که در متون و کتاب های معدنی آورده شده است.
2- مقررات عمومی
ازجمله مقررات عمومی تول ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بکاربردن مواد ناریه یخ زده و فاسد ممنوع است.
- صلاحیت آتشبار باید توسط سازمان های مربوطه تایید شود.
- قراردادن مواد منفجره در مجاورت یخ، آب و آتش ممنوع است.
- مقدار مواد ناریه وارده و صادره به انبار باید با ذکر دقیق زمان در دفتر مخصوص ثبت شود.
3- انبار مواد ناریه
ازجمله ایمنی در انبار موارد ناریه شامل:
- با کفش میخ دار نباید وارد انبار موارد ناریه شد.
- درب انبار مواد ناریه باید به سمت بیرون باز شود.
- صندوق مواد ناریه وچاشنی در داخل انبار باز نشود.
- نصب گرماسنج که حداقل و حداکثر درجه حرارت را در داخل انبار نشان دهد برای کنترل درجه حرارت ضروری است.
4- حمل و نقل مواد ناریه
برخی از مواردی که باید در حین حمل مواد ناریه مورد توجه قرارگیرد شامل:
- در زمان حمل و نقل جابه جایی مواد ناریه ممنوع است.
- حمل مواد منفجره به میزان مورد نیاز باید در کیسه برزنتی یا جعبه مخصوص صورت گیرد.
- جابه جا کردن مواد ناریه در داخل معدن و حمل آن از انبار به محل کار باید تحت نظارت آتشبار صورت گیرد.
5- آتشباری
- حمل مواد ناریه به محلی که کارگران هنوز مشغول چال زنی هستند ممنوع است.
- هرآتشبار می تواند یک نفر کمک داشته باشد ولی مسئولیت عملیات از هرحیث برعهده آتشبار است.
- وسایلی که ممکن است در حین آتشباری آسیبی به آنها وارد شود باید به نحو مناسبی محافظت شوند.
6- تهویه تونل
تمام قسمت های درونی تونل غیر از قسمت هایی که مسدود گردیده باید به وسیله گردش منظم هوای سالم تهویه شود به طوری که جریان هوا محسوس باشد. هوای تونل باید از نظر گرما و رطوبت قابل تحمل بوده و همواره مقدار گرد و غبار و گازهای مضر آن کمتر یا برابر حدمجاز باشد. همچنین کارکردن در محل هایی که هوای آن کمتر از 19% اکسیژن داشته و یا تشعشع مواد رادیو اکتیو آن از 300 میکروکوری در لیتر تجاوز نماید و یا میزان گازهای مضر از حد مجاز زیادتر باشد ممنوع است.
7- دستورالعمل ایمنی تونل
منظور از عملیات در آیین نامه کلیه عملیات تونل است.
مسئول ایمنی به عنوان ناظر و کنترل کننده عملیات و انطباق دادن با بندهای مندرج در آیین نامه و دیگر آیین نامه های مصوب شورای عالی حفاظت فنی تعیین می گردد، که با حضور و بازرسی توصیه ها و پیشنهادهای خود را جهت پیشگیری و رفع خطر تذکر داده و درصورت حساسیت موضوع آن را کتبا به مدیر کارگاه گزارش می نماید و در صورت تشخیص خطر حتمی برابر مقررات این آیین نامه تا رفع خطر نسبت به توقف عملیات در محل خطر اقدام نماید.
کلیه کارگاه ها اعم از سطحی یا زیرزمینی لازم است در هر شیفت کاری حداقل یک بار توسط مسئول ایمنی و مسئول بهداشت حرفه ای که در اجرای آیین نامه ها و مقررات مربوط تکمیل می گردد.
جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید