شش سیگما (six sigma) چیست؟
شش سیگما روشی است منسجم و نظام مند برای اصلاح فرایند راهبردی و توسعه خدمات و محصولات جدید که برای کاهش چشمگیر در میزان عیب های تعریف شده مشتری بر روشهای آماری و عملی متکی است. در این تعریف به اهمیت اصلاح و بهبودی بر اساس تعریف مشتری از عیب تأکید شده است. مرحله اصلی در هر اصلاح شش سیگما تعیین دقیق نیاز مشتری و سپس تعریف عیوب از نظر اهمیت آن پارامتر درکیفیت کار می باشد. از منظر تعیین هدف، شش سیگما خواستار تبیین اهداف بر اساس نیاز مشتری و نه ملاحظات داخلی سازمان است. سازمان ها بمنظور افزایش بهره وری و نهایتا دستیابی به مزیت رقابتی جهت ماندگاری پایدار در عرصه تجارت جهانی، می باید توجه خود را به رفع مسائل، مشکلات و نقاط ضعف موجود در سیستم ها و فرایندها نمایند. ابزارهای حل مسئله سازمان ها را در این راه یاری می نمایند. تنوع ابعاد و ماهیت مسائل و موانعی که سازمان با آنها روبروست، ایجاب می کند که مدیران سازمانها از ابزارهای مختلفی جهت رفع موانع موجود استفاده نمایند.
مخاطبان دوره شش سیگما
1- مدیران، سرپرستان و کارشناسان تضمین کیفیت و کنترل کیفیت
2- مسئولین سیستم ها و روش های سازمان
3- علاقه مندان و دانشجویان رشته های ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)
سرفصل دوره شش سیگما
ویژگی های عمده شش سیگما
-
پروژه های شش سیگما باعث بازگشت سرمایه بالایی می شوند.
-
شش سیگما مشتری گراست و اغلب سعی در حفظ رضایت مشتریان خارجی را دارد و همواره به سوی این بهبود حرکت میکند.
-
شش سیگما باعث تغییر عملکرد مدیریت می شود و لذا شش سیگما چیزی بیش از پروژه های بهبود است و ارزش کار تیمی را به همه در سطوح مختلف سازمان آموزش می دهد.
دیدگاه ها نسبت به فرایند شش سیگما
-
نقطه نظر آماری
-
نقطه نظر تجاری
منظور از کاهش خطا در سازمان، کاهش خطا در فرایندها است. درواقع مجور بررسی و تحلیل ها در شش سیگما، فرایند می باشد نه افراد. تمرکز سازمان برای کشاندن سطح کل به سطح شش سیگما با تمرکز بر فرایند آغاز می گردد.
اهداف شش سیگما
-
رشد سود نهایی
-
افزایش سهم بازار
-
کاهش استراتژیک هزینه ها
-
سایر اهداف
-
کاهش نوسانات و تغییرات
-
کاهش ایرادات
-
بهبود بازدهی فرایند
-
افزایش رضایت مشتری
-
کاهش هزینه ها
-
بهبود کیفیت
-
روشی سیستماتیک جهت حل مسئله
-
کاهش سیکل زمانی و تحویل به موقع
-
تقویت بنیه رقابتی سازمان
اهداف بکار گیری روش شش سیگما
-
افزایش رضایت مشتری
-
کاهش زمان فعالیت ها
-
کاهش تعداد نقص ها
سیگمای فرایند
سیگمای فرایند شاخصی است که قابلیت فرایند را با توجه به مشخصه های فرایند نشان می دهد. از آنجایی که سیگمای فرایند، وجوه مشترکی با قابلیت فرایند دارد، در موارد ذیل به کار می آید:
-
در فرایند های چند مرحله ایی که دستیابی به یک معیار کلی از عملکرد فرایند مورد نظر باشد.
-
هرموقعیتی که بتوان میزان ضایعات در برآورده سازی مشخصات مورد نظر مشتری را حساب کرد.
-
روش استاندارد تعیینDPMO (تعداد قطعات خراب در یک میلیون فرصت خرابی)، استفاده از داده های واقعی فرایند و شمردن تعداد فرصت های خرابی است که خارج از حدود مشخصه ها قرار دارند و سپـس ایـن عـدد به مقیـاس میلیـون آورده می‌شود.
چرخه DMAIC
چرخه DMAIC متدولوژی نتیجه گرایی می باشد که پروژه های شش سیگما برمبنای آن انجام می گیرند. بعبارتی ساده تر چرخه DMAIC روش سیستماتیک و منظمی است برای حل مسائل و پیشبرد این دست از پروژه ها. DMAIC مخفف کلمات زیر می‌باشد:
-
Define (تعریف)
-
تعریف کردن اهداف برای یک فعالیت بهسازی در درجه اهداف و آرمانهای استراتژیک سازمان هستند، مانند بازدهی سرمایه و در تراز عملیاتی، یک هدف می تواند افزایش بازده یک دپارتمان تولیدی باشد و در سطح یک پروژه، هدف ممکن است کاهش میزان زیان یا افزایش بازده باشد.
-
ابزارهای مورد استفاده در فاز تعریف
-
منشور پروژه
-
تحلیل ذی نفعان
-
نقشه کلی فرایند
-
صدای مشتری
-
نمودار وابستگی
-
مدل کانو
-
بازده کلی
-
مشخصه های بحرانی کیفیت
-
سوالاتی که در پایان فاز تعریف قابل توضیح است
-
چرا این پروژه مهم است
-
این پروژه با چه محدودیت هایی مواجه است
-
و ...
-
Measure(اندازه گیری)
-
در فاز اندازه گیری، هدف این است که با ایجاد یک سیستم استاندارد اندازه‌گیری قابل اطمینان جهت درک واقعی از مشکلات و شرایط فرایند موجود، مکان یا منابع مشکلات (با توجه به اهداف تعیین شده در مرحله قبل) به دقت مشخص گردد. این فعالیت موجب خواهد شد دامنه علل بالقوه ایی که باید در فاز تحلیل بر آنها تمرکز کرد کوچک تر شود.
-
ابزارهای مورد استفاده در فاز اندازه گیری
-
برنامه جمع آوری داده ها
-
فرم های جمع آوری داده ها، نمودارهای کنترل
-
نمودارهای فراوانی
-
نمودارهای پارتو
-
ماتریس اولویت بندی
-
قابلیت فرایند
-
سیگمای فرایند
-
و ...
-
سوالاتی که در پایان فاز اندازه گیری قابل توضیح است
-
قابلیت فعلی فرایند چیست
-
داده ها چه الگویی را نشان داده اند
-
مشکل یا مشکلات اصلی بطور مشخص چه چیزهایی هستند
-
Analyze (تحلیل)
-
برای تشخیص راههایی در جهت حذف فضا های خالی میان کارایی جاری سیستم و اهداف خواسته شده می باشدکه در این فاز، تئوری هایی در مورد علل ریشه ای ایجاد شده و با استفاده از داده ها، سنجیده می شوند و در نهایت علل ریشه ای مشکلات شناسایی می شوند. علل شناسایی شده، پایه ای را برای ارائه راه‌حل ها در فاز بعدی (فاز بهبود) شکل می دهند.
-
ابزارهای مورد استفاده در فاز تحلیل
-
نمودار وابستگی
-
طوفان فکری
-
نمودارهای علت و معلول
-
نمودارهای کنترل
-
فرم های جمع آوری داده
-
برنامه جمع آوری داده
-
نموداردهای فراوانی
-
و ...
-
سوالاتی که در پایان فاز تحلیل قابل توضیح است
-
چه علل بالقوه ای شناسایی شده است
-
داده ها چطور تفسیر شده است
-
بر روی چه عللی سرمایه گذاری صورت خواهد گرفت و چرا
-
و ...
-
Improve (بهبود)
-
یعنی خلاق بودن در جهت یافتن راههای جدید برای انجام بهتر، ارزان تر و سریعتر کارها. در فاز بهبود برای عللی که در فاز قبل بررسی شد، راه حل هایی ارائه می گردد، این راه حل ها پیاده سازی شده و در نهایت نتایج آنها ارزیابی می گردند. در این مرحله بایستی با استفاده از داده ها نشان داده شود که راه حل های ارائه شده، مشکلات را حل کرده، و منجر به بهبود شده اند.
-
ابزارهای مورد استفاده در فاز بهبود
-
طوفان فکری
-
جمع آوری داده ها
-
طرح آزمایشات
-
نمودارهای جریان
-
FMEA
-
ایزارهای برنامه ریزی
-
تحلیل ذی نفعان
-
و ...
-
سوالاتی که در پایان فاز بهبود قابل توضیح است
-
چه راه حل هایی شناسایی شده است
-
در انتخاب یک راه حل چه معیارهایی به کار برده شده است
-
راه حل های مختلف با استفاده از آن معیارها چگونه امتیازدهی شده است
-
Control (کنترل)
-
کنترل را می توان مر حله بعدی در تداوم و تثبیت بهبود دانست یعنی رسمی کردن پیشرفت با استفاده از اصلاح کردن پاداش ها، سیاست ها، رویه ها، برنامه‌ریزی منابع تولید (MRP)، بودجه‌ها، آموزش های عملیاتی و دیگر سیستم های مدیریت می باشد.
-
ابزارهای مورد استفاده در فاز کنترل
-
نمودارهای کنترل
-
جمع آوری داده
-
نمودارهای کنترل کیفیت فرایند
-
استانداردسازی
-
و ...
ساختار / متخصصان کلی شش سیگما
-
مدیران ارشد
-
قهرمانان
-
مدیران کمربند مشکی ها
-
کمربند مشکی ها
-
کمربند سبز ها
-
تیم اجرایی
نتیجه شش سیگما
اجرای موفق شش سیگما بستگی به ارتباط مفاهیم زیر دارد:
-
آموزش کلیه سطوح سازمان
-
یک سیستم اندازه گیری برای ردیابی و دنبال کردن پیشرفت.
-
الگوبرداری داخلی/ خارجی از محصولات، خدمات و فرآیند های سازمان
-
گسترده کردن اهداف برای تمرکز افراد بر تغییر فرآیند ها بطوریکه کارها انجام گردد
-
تعهد بسیار مشهود مدیریت با نگرش بالا به پایین. کارکنان باید راهبری و هدایت فعالی را در طول اجرای پروژه ها از سوی مدیریت ارشد سازمان شاهد باشند
-
و ...
اجزای اصلی پروژه شامل الزامات مدیریتی، زیرساخت های سازمانی و ...
-
تا جای ممکن اهداف پروژه در راستای اهداف سازمانی بوده و متناسب باشند
-
نقش نیروی انسانی به عنوان منبعی مهم در اجرای پروژه نادیده گرفته نشود
-
شاخص های پیشرفت کار در ابتدای پروژه کاملا شفاف و مشخص باشند
-
و ...
جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید