سیستم مدیریت کیفیت (ISO 9001) چیست؟
استاندارد ایزو 9001 را استاندارد سیستم مدیریت کیفیت می نامند، بدین معنی که این استاندارد به دنبال ایجاد سیستمی است که کیفیت را در سراسر سازمان مدیریت کند. هدفی که در متن استاندارد 9001 وجود دارد، این است که سازمانی که این استاندارد را پیاده سازی و اجرا می کند، متعهد شود محصولی تولید کند که ثبات کیفیت داشته باشد. از مواردی که در ایزو 9001 بسیار حائز اهمیت است، تفکر سیستمی و رویکرد فرآیند است. این استاندارد سازمان را در قالب یک سیستم می بیند و با نگاه فرآیندگرا به سازمان سعی می کند، ارتباط مطلوبی را بین واحدهای سازمان ها ایجاد کند تا علاوه بر بهبود ارتباطات سازمان و کیفیت این ارتباطات، بتوان محصول و خدمات بهتری را نیز به مشتری ارائه کرد.
مخاطبان دوره سیستم مدیریت کیفیت(ISO 9001):
1- مدیران و کارشناسان تضمین کیفیت و مدیریت کیفی
2- دانشجویان مهندسی صنایع، مکانیک و ایمنی
3- علاقه مندان و دانشجویان رشته های ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)
سرفصل دوره سیستم مدیریت کیفیت( ISO 9001):
1- دامنه کاربرد
این استاندارد بین المللی الزامات یک سیستم مدیریت کیفیت را تعیین می نماید. تمام الزامات این استاندارد بین المللی عمومی هستند و به نحوی در نظر گرفته شده اند که برای تمام سازمانها صرفنظر از نوع، اندازه و محصولی که ارائه می دهند کاربرد داشته باشد.
2- مراجع الزامی
مراجع الزامی وجود ندارد. این بند برای حفظ یکپارچگی در شماره گذاری بندها میان سایر استانداردهای سیستم های مدیریتی ISO در نظر گرفته شده است.
3- تعاریف و اصطلاحات
-
الزام: نیاز یا انتظاری که بیان می شود، عموما یا متداول یا الزامی است.
-
پایش: تعیین وضعیت یک سیستم، یک فرآیند یا یک فعالیت می باشد.
-
صلاحیت: توانایی به کاربردن دانش و مهارت ها برای رسیدن به نتایج مورد نظر می باشد.
-
اثربخشی: میزان تحقق فعالیت های طرح ریزی شده و دستیابی به نتایج طرح ریزی شده است.
-
خط مشی: مقاصد و جهت گیری سازمان که به شکل رسمی توسط مدیریت ارشد بیان می شود.
-
سازمان: فرد یا گروهی از افراد که وظایف مسئولیت، اختیارات و روابط خود را برای رسیدن به اهدافشان دارا می باشند.
-
سیستم مدیریت: مجموعه ای از عناصر مرتبط و متعامل یک سازمان برای ایجاد خط مشی ها، اهداف و فرآیندها در دستیابی به آن اهداف می باشد.
4- محیط سازمان در سیستم مدیریت کیفیت
-
درک سازمان و محیط آن: سازمان باید مسائل داخلی و خارجی که مرتبط با مقاصد وجودی و جهت گیری استراتژیک آن هستند، و توانایی سازمان را برای دستیابی به نتیجه های مورد انتظار از سیستم مدیریت کیفیت را تحت تاثیر قرار می دهند تعیین نماید، همچنین سازمان باید این اطلاعات را پایش و بازنگری نماید.
-
درک نیازها و انتظارات طرف های ذی نفع: به سبب تاثیر بالقوه طرفهای ذی نفع بر توانایی سازمان، باید موارد زیر توسط سازمان تعیین گردد:
-
طرفهای ذی نفع مرتبط با سیستم مدیریت کیفیت
-
الزامات این طرف های ذی نفع که مرتبط با سیستم مدیریت کیفیت می باشد.
-
تعیین دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفیت: سازمان باید مرزها و قابلیت کاربرد سیستم مدیریت کیفیت را برای پیاده سازی دامنه کاربرد خود تعیین نماید. هنگامی که یکی از الزامات این استاندارد بین المللی در دامنه کاربرد تعیین شده قابل اجرا باشد، باید توسط سازمان مورد استفاده قرارگیرد.
-
سیستم مدیریت کیفیت و فرآیندهای آن: سازمان باید سیستم مدیریت کیفیت شامل، فرآیندهای مورد نیاز و تعاملات آنها را مطابق با الزامات این استاندارد بین المللی ایجاد، اجرا و نگهداری نماید و به طور مستمر بهبود ببخشد.
5- رهبری و تعهد در سیستم مدیریت کیفیت
مدیریت ارشد باید رهبری و تعهد در رابطه با سیستم مدیریت کیفیت را ازطریق زیر نشان دهد:
-
افزایش آگاهی از رویکرد فرآیندی
-
پاسخگویی در قبال اثربخشی سیستم مدیریت کیفیت
-
حصول اطمینان از دسترس بودن منایع مورد نیاز سیستم مدیریت کیفیت
-
انتقال اهمیت اثربخشی مدیریت کیفیت و انطباق با الزامات سیستم مدیریت کیفیت
-
انتقال اهمیت اثربخشی مدیریت کیفیت و انطباق با الزامات سیستم مدیریت کفیت
-
حصول اطمینان از اینکه خط مشی کیفیت در سازمان منتقل، درک و بکارگرفته شده باشد.
6- طرح ریزی برای سیستم مدیریت کیفیت
در زمان طرح ریزی برای سیستم مدیریت کیفیت سازمان باید موارد زیر را تعیین نماید:
-
ارزیابی اثربخشی اقدامات
-
دستیابی به بهبود مستمر
-
جلوگیری و یا کاهش اثرات ناخواسته
-
اقدامات مرتبط با ریسک ها و فرصت ها
-
یکپارچه سازی و پیاده سازی اقدامات در فرآیندهای سیستم مدیریت کیفیت
7- پشتیبانی در سیستم مدیریت کیفیت
پشتیبانی سازمان باید شامل موارد زیر باشد:
-
قابلیت ها و محدودیت های منابع داخلی موجود
-
نیازهایی که باید از تامین کنندگان خارجی تامین شود.
8- عملیات در سیستم مدیریت کیفیت
سازمان باید تغییرات طرح ریزی شده را کنترل و عواقب ناشی از تغییرات ناخواسته را بازنگری نموده ودر صورت لزوم اقدام به کاهش به هرگونه تغیرات ناخواسته نماید این برنامه ریزی و کنترل عملیات سازمان باید شامل موارد زیر باشد:
-
تعیین الزامات برای محصول و خدمات
-
اجرای کنترل فرآیندها مطابق با معیارها
-
ایجاد معیارهایی برای فرآیندها و برای پذیرش محصولات و خدمات
-
تعیین منابع مورد نیاز برای دستیابی به انطباق با الزامات محصول و خدمات
-
حفظ اطلاعات مستندشده به میزان لازم جهت اطمینان به اینکه فرآیندها به صورت طرح ریزی
9- ارزیابی عملکرد در سیستم مدیریت کیفیت
-
پایش، اندازه گیری، تجزیه تحلیل و ارزیابی:
سازمان باید موارد زیر را تعیین کند:
-
زمان پایش و اندازه گیری
-
ارزیابی عملکرد فرآیندها
-
نشان دادن اجرای موفق طرح ریزی
-
موارد مورد نیاز برای پایش و اندازه گیری
-
زمان پایش و تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده
-
تضمین انطباق و اثربخشی سیستم مدیریت کیفیت
رضایت مشتری باید شامل موارد زیر باشد:
-
روشهای دریافت و استفاده از اطلاعات
-
ثبت و ضبظ دیدگاه ها و نظرات مشتریان
-
پایش برداشت مشتری از براورده شدن الزامات
سازمان باید ممیزی های داخلی را در فواصل برنامه ریزی شده انجام دهد همچنین تامین اطلاعات سیستم مدیریت باید با الزامات منطبق بوده و به گونه ای موثر اجرا و نگهداری شوند.
بازنگری مدیریت باید با در نظر گرفتن موارد زیر صورت گیرد:
-
رضایت مشتری
-
ممیزی های داخلی
-
نتایج پایش و اندازه گیری
-
عدم انطباق ها و اقدام اصلاحی
10- بهبود در سیستم مدیریت کیفیت
سازمان باید فرصت های بهبود را تعیین و انتخاب نماید و اقدامات لازم را جهت برآوردن نیازهای مشتری و افزایش رضایت مشتری انجام دهد. عملکرد بهبود در سیستم مدیریت کیفیت می تواند به صورت واکنشی، تدریجی، تغییر مرحله ای، خلاقانه و یا سازماندهی مجدد اجرا شود و شامل:
-
بهبود نتایج سیستم مدیریت کیفیت
-
بهبود فرآیند جهت جلوگیری از عدم انطباق ها
-
بهبود محصولات و خدمات جهت تحقق الزامات شناخته شده و پیش بینی شده
جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید