اصول آتشنشانی و اطفاء حریق چیست؟
انسان از دیر باز با آتش آشنا شده و رابطه ای تنگاتنگ و دوستانه برقرار كرده و همواره از آن در راستای پیش برد اهداف گوناگون زندگی خود نهایت استفاده را كرده است. زمانی نیاز مبرم خود را در پیكار با آتش احساس كرد كه می دید هستی او و جان افراد خانواده و نزدیكانش در لحظاتی كوتاه بوسیله این پدیده سركش به تباهی كشیده میشود. آتش در گسترده حیات خود و برقراری همزیستی با انسان خدمات بس ارزنده ای كرده و او را درتمام جنبه های فرهنگی و تكنولوژی تمدن یاری داده است. امروز انسان موفق شده در اغلب جنبه های زندگی پیروزی های چشم گیری به دست آورد. بدون شك، دستیابی به این موفقیت ها بدون كمک آتش امكان پذیر نبود. همین ضرباتی كه از آتش به انسان وارد آمده او را وادار كرد تا برای پیشگیری و پیكار با آن تدابیری بیاندیشد و روشها و وسایلی ابداع كند.
مخاطبان دوره اصول آتشنشانی و اطفاء حریق
1- مهندسان و کارشناسان
2- مسئولین تاسیسات و نگهداری و تعمیرات ساختمان ها
3- دانشجویان رشته های فنی و مهندسی، ایمنی و بهداشت حرفه ای
سرفصل دوره اصول آتشنشانی و اطفاء حریق
1- تاریخچه آتش نشانی در ایران
اولین واحد آتش نشانی درتبریز توسط قوای روسیه به لحاظ اشراف سیاسی و اجتماعی در شهر تبریز دایر گردید. شاید تاسیس دومین واحد آتش نشانی با توجه به نیاز پالایشگاه نفت مسجد سلیمان یا آبادان باشد كه بدیهی است. سال 1303 در شهر تهران یك دستگاه اتومبیل با چند متر لوله برای اطفاء حریقهای احتمالی استفاده میشده است با توسعه شهر برتعداد حریقها افزوده شده بدین جهت درسال 1304 یا 1305 شالوده اداره آتش نشانی ریخته شد این اداره كه اطفائیه خوانده می شد تحت سرپرستی بلدیه تهران در گاراژی به نام حسینی تاسیس گردید.
2- وظایف سازمان آتش نشانی
-
وظایف گروه عملیاتی اطفاء حریق:اطفاء انواع آتش سوزیها شامل: منازل مسكونی، اماكن تجاری ، تولیدی ، صنعتی، عمومی، آموزشی ، اداری ، خودرو، مناطق جنگلی و...
-
وظایف گروه عملیاتی امداد و نجات:شركت در حوادثی از جمله مسمومیت و خفگی ناشی از نشتی گاز، حوادث برق گرفتگی، حوادث شدید خودرویی و محبوس شدن افراد در داخل خودرو و...
3- عوامل ایجاد آتش
برای ایجاد آتش سه عامل مورد نیاز است:
-
حرارت کافی
-
ماده قابل اشتعال
-
حجم معینی از اکسیژن
4- اطفاء آتش
-
قطع واكنشهای زنجیره ای سوختن
-
تقلیل درجه حرارت به وسیله سرد كردن
-
كاهش درصد اكسیژن به وسیله گازهای خنثی
-
قطع یا دور ساختن مواد سوختنی به وسیله جداسازی
5- مواد اطفایی عمومی
مواد اطفایی عمومی جهت خاموش کردن آتش شامل:
-
آب
-
هالون ها
-
انواع كف
-
پودرهای شیمیایی
-
دی اكسید كربن
6- كف حریق
کف ماده ایست برای خاموش کردن حریقهای ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند : نفت، بنزین ،گازوئیل و ...
انواع کف شامل:
-
كف پروتئینی
-
كف غیر پروتئینی
-
كف مكانیكی
-
كف شیمیایی
7- پودرهای شیمیایی
پودرها موادی هستند كه به بر هم زدن واكنش های زنجیره ای آتش باعث خاموش شدن آن میشوند. معمولاً پودرهای شیمیایی سمی نیستند اما تنفس غبار آن ها ممكن است مشكلات تنفسی به بار آورد. اندازه ذرات پودرها بین 10 تا 75 میكرون می باشد. اندازه ذرات پودر اثر مهمی در خاموش كردن آتش دارد و باید توجه داشت كه بهترین نتیجه بین20 تا 25 میكرون می باشد. پودرهای شیمیایی علاوه بر برهم زدن واكنش های زنجیره ای با عمل خفه كردن، سرد كردن و ممانعت از تشعشع نیز تا حدودی كمك به خاموش كردن آتش میكند.
8- انواع پودرهای شیمیایی
-
كلرید پتاسیم
-
بی كربنات دو سود
-
بی كربنات پتاسیم
-
منو فسفات آمونیوم
-
كلرید پتاسیم و اوره
-
كلرید سدیم و گرافیت
9- دی اكسید كربن
از این گاز بیشتر برای خاموش كردن آتش دستگاههای برقی استفاده می شود .دی اكسید كربن به علت رقیق كردن هوای آتش سوزی از 21 % به 14 % باعث خاموش شدن آتش می شود. برای اینكه اكسیژن محل آتش سوزی در حال اشتعال به 14 % برسد باید حداقل 28 % گازكربنیك در محل اشتعال وجود داشته باشد.
10- هالون ها
این نوع خاموش كننده ها در انواع A,B,C به كار برده میشود ولی در حال حاضر به دلیل ایجاد اثر تخریبی برلایه ازن كاربرد آنها ممنوع شده است.
11- طبقه بندی حریق
-
طبقه A: چوب، پارچه، كاغذ، لاستیك و بسیاری از پلاستیكها
-
طبقه B: مایعات و گازهای قابل اشتعال
-
طبقه C: دستگاههای مصرف كننده برقی
-
طبقه D: فلزات قابل اشتعال مانند لیتیم، پتاسیم، سدیم، منیزیم
12- تعریف خاموش كننده دستی
خاموش كنندة دستی به وسیله ای گفته می شود كه برای مبارزه با آتش سوزی طراحی وساخته شده است و با حداكثر 14 كیلو یا 14 لیتر مواد خاموش كن پر شده است به نحوی كه كه یك نفر به راحتی قادر به حمل و استفاده از آن باشد. انواع بزرگتر این وسایل به روی چرخ ، ارابه یا خودرو قرار داده می شود.
13- بازرسی ونگهداری كپسول های آتش نشانی
این بازرسی شامل:
-
آثار خوردگی و محیطی در آن ایجاد نشده باشد.
-
وضعیت عامل فشار برای بیرون آمدن مواد از كپسول تعیین گردد.
-
قطعات مكانیكی كپسول شامل بدنه و سایر اجزاء آن مورد بازرسی قرارگیرد.
14- سیستم اعلام حریق
این سیستم ها مطابق با وظایفی كه بر عهده دارند تقسیم می شوند هر سیستم دارای مشخصات زیر می باشد:
-
واحد كنترل
-
برق فرعی كه از باطریهای جداگانه استفاده میشود.
-
برق اصلی كه معمولا از شبكه برق شهر استفاده میشود.
-
یك یا چند وسیله راه اندازی دستگاه كه به دتكتورهای خودكار آتش، جعبه های آلارم دستی و دیگر وسایل هشدار دهنده مرتبط می باشد.
15- بک درفت ((Back draught
در یك محیط بسته كه آتش وجود دارد بعد از مدت زمانی به علت بسته بودن دربها و پنجره ها اكسیژن مورد نیاز برای سوختن كاهش می یابد و در نتیجه ناقص سوزی سوخت آغاز می شود .حتی ممكن است در اثر كمبود اكسیژن شعله آتش خاموش شده و كند سوزی ادامه پیدا نماید و مواد نیم سوز می تواند محیط را به طور خطرناكی با بخارات و گازهای قابل اشتعال پركند و با رسیدن هوای كافی، بخارات و گازهای قابل اشتعال داغ دچار آتش سوزی ناگهانی و یا حتی انفجار میشوند. گاهی اوقات یك گوی آتشین از محل ورود هوا به اتاق به بیرون می آید و این به ویژه برای مأموران آتش نشانی كه اتاقها را برای نجات بازماندگان مورد بازرسی قرار می دهند بسیار خطرناك است. از این رو باید قبل از ورود به اتاق های بسته، آنها را به شكل كنترل شده ای تهویه نمود.
16- حریق در فضاهای بسته
در صنایعی نظیر پالایشگاهها، پتروشیمی، حمل و نقل مواد، تعمیرات كشتی ها و مخازن حمل و نگهداری مواد و نظایر اینها یكی از مهمترین نقاط حساس و حادثه آفرین محیط هایی است كه تحت عنوان فضای بسته نام برده میشود و با توجه به درصد بالایی حوادث مرگبار در این فضا ها لزوم توجه ویژه به ایمنی این نقاط آشكار می شود.
معمولا در فضاهای بسته علت آتش سوزی به این عوامل بستگی دارد:
-
مخلوط های قابل اشتعال
-
گرد و غبارهای قابل اشتعال
-
سایر مواد قابل اشتعال
17- احتیاطات و اقدامات پیشگیری
-
پاكسازی مواد قابل اشتعال
-
تامین حداقل لوازم اطفاء حریق
-
برطرف كردن كمبود یا ازدیاد اكسیژن
-
بررسی و كنترل گردوغبارهای قابل اشتعال
-
شناسائی و اندازه گیری گازهای قابل اشتعال
-
حفاظ گذاری دهانه های باز و آموزش صحیح اسفاده از نردبان و..
-
بازدید روزانه جهت شناسائی تغییرات احتمالی در شرایط محیط كار
جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید